پرسش از شما:

لطفا اطلاعات کامل و جامعی را به همراه معرفی منبع درباره جنبش حماس،بیان نمایید ؟

پاسخ از ما:

« جنبش حماس »
حماس مخفف نام «جنبش مقاومت اسلامی» (حرکة المقاومة الاسلامیة) است که کنترل یکی از سازمان‌های سیاسی- نظامی فلسطینی را در نوار غزه در اختیار دارد.
حماس در سال 1987 توسط شیخ احمد یاسین پایه‌گذاری شد. ایدئولوژی حماس ریشه در اخوان‌المسلمین مصر دارد. در سال 1973، یاسین ابتدا «الجماعه الاسلامی» را برای همکاری با فعالیت‌های سیاسی اخوان‌المسلمین در غزه پی‌ریزی کرد.
وی سپس جنبش مقاومت اسلامی (حماس) را به‌عنوان بازوی سیاسی و منطقه‌ای اخوان‌المسلمین در دسامبر 1987 به‌دنبال آغاز انتفاضه اول در سرزمین‌های اشغالی بنیان نهاد. عمده شهرت حماس بیشتر به دلیل انجام حملات انتحاری علیه اهداف و نیروهای اسرائیلی است.
این جنبش ابتدا دنباله رو مدل اخوان المسلمین بود به این معنا که به عنوان یک «نهاد رفاه اجتماعی» عمل می کرد هر چند درحال حاضر، همچنان به فعالیت های رفاهی و اجتماعی خود ادامه می دهد، اما با وارد شدن به فاز مسلحانه بیشتر فعالیت خود را در حوزه مبارزه با اسرائیل متمرکز ساخت.
حماس، ستیز اعراب- اسرائیل را به مثابه ستیز اسلام و یهودیت تلقی می کند که تنها با نابودی اسرائیل می توان این ستیز را حل و فصل کرد.
«نگرش ها، باورها »
برخی بر این باورند که دو نگرش حماس «ناسیونالیسم فلسطینی» و «بنیادگرایی اسلامی» درهم آمیخته است. این گروه خود را به «نابودی اسرائیل»، «هویت صهیونیستی» و «جایگزینی حکومت خودگردان فلسطین با یک دولت اسلامی» و «افراشتن بیرق الله در وجب به وجب خاک فلسطین» متعهد می داند. این جنبش فلسطین را سرزمین اسلامی می داند که از سوی غیرمسلمانان به اشغال درآمده است.
حماس، «جهاد» را تنها راه حل مسئله فلسطین و خارج ساختن فلسطین از کنترل اسرائیل را وظیفه مذهبی تمام مسلمانان می داند. حماس، برخلاف سازمان آزادیبخش فلسطین که در سال 1988 اسرائیل را به رسمیت شناخت، نه تنها مخالف مشروعیت این رژیم است بلکه خواهان نابودی آن و مخالف ماهیت وجودی اسرائیل است.
حماس معتقد به تشکیل دولتی اسلامی و پیاده ساختن تمام ابعاد اسلام و تمام جوانب زندگی است.
جنبش مقاومت همچنین علاوه بر اینکه مقاومت را وظیفه یک یک مسلمین می داند، معتقد به نقش های انقلابی برای تمام افراد جامعه اعم از زن و مرد، معلم و دانشجو و غیره است.
« منشور حماس »
منشور 36 ماده ای حماس در سال 1988 تصویب شد. هدف آن «افراشتن بیرق الله در تمام خاک فلسطین» و تاسیس حکومت اسلامی است.
در این منشور، شعار حماس اینگونه بیان شده است:«خداوند هدف ما، پیامبر مدل ما و قرآن قانون ماست؛ جهاد راه ما و مرگ در راه خدا والاترین آرزوی ماست.» همچنین در این منشور هدف حماس «حمایت از منکوب شدگان، اجرای عدالت و مبارزه با بی عدالتی» بیان شده است.
حماس بر این باور است که فلسطین سرزمینی است که تا روز قیامت برای نسل آینده مسلمانان نهاده شده است. جنبش مقاومت اسلامی، جنبش فلسطینی متمایزی است که تنها به «الله» وفادار و شیوه زندگی اش نیز مبتنی بر اسلام است.
ما می کوشیم تا بیرق الله را در تمام فلسطین برافرازیم تا پیروان تمام ادیان بتوانند در ذیل حکومت اسلام در همزیستی مسالمت آمیز و در صلح و امنیت با یکدیگر به حیات خود ادامه دهند.
جنبش مقاومت اسلامی بر این باور است که سرزمین فلسطین، وقفی اسلامی است که تا روز رستاخیز برای نسل های آینده مسلمین به ودیعه گذاشته شده است. هیچ بخشی از آن نباید به دیگری واگذار شود.

«فعالیت ها و اقدامات رفاهی حماس»
از جمله دلایل معروفیت و حسن شهرت حماس در فلسطین اقدامات رفاهی و خدمات اجتماعی است که ارائه می دهد. حماس از بدو تأسیس خود در سال 1987، اقدامات گسترده اجتماعی، سیاسی و حتی نظامی انجام داده است.
از جمله آنها می توان به گسترش شبکه خدمات اجتماعی، اجرای برنامه های آموزشی و رفاهی، تأمین مدارس و یتیم خانه ها و مساجد، کلینیک های بهداشتی، مکان های اطعام فقرا و مکان های ورزشی اشاره کرد .
درواقع، با فراهم آوردن این اقدامات و فعالیت هاست که حماس موفق شده تا در میان مردم محبوبیت کسب کرده و وفاداری سیاسی مردم را به دست آورد.
«نگرش رهبران حماس به اسرائیل»
رهبران و سران حماس خواهان «محو و نابودی اسرائیل» هستند. پس از پیروزی حماس در انتخابات 25 ژانویه 2006 یکی از رهبران حماس به نام «محمود الزهار» در مصاحبه ای با تلویزیون المنار درخواست های خارجی مبنی بر شناسایی حق موجودیت اسرائیل را رد کرد.
پس از تشکیل دولت از سوی حماس، دکتر الزهار اظهار داشت: «آرزو دارم نقشه جهان را روزی بر دیوار خانه ام بیاویزم که در آن نامی از اسرائیل نباشد... امیدوارم که آرزوی ما برای تشکیل دولت مستقل فلسطینی که شامل تمام مرزهای تاریخی فلسطین است، به حقیقت بپیوندد. من به این امر معتقدم که روزی دولت فلسطین تشکیل خواهد شد و جایی برای دولت اسرائیل در این سرزمین نخواهد بود.»
وی در دیدگاه خود که ادامه استراتژی حماس مبنی بر به رسمیت نشناختن اسرائیل است، می گوید:«این احتمال وجود دارد که با تشکیل دولت اسلامی فلسطین تمام یهودیان، مسیحیان و مسلمانان در کنار هم و در لوای یک دولت اسلامی زندگی کنند.» الزهار در ادامه مصاحبه با المنار می افزاید:«فلسطینیان از یهودیان هیچ تنفری ندارند و ما تنها با اشغال سرزمین مان از سوی اسرائیل مخالفیم.»
شیخ ا حمد یاسین پیش از ترور از سوی جوخه های مرگ اسرائیل در سخنانی گفت که سال 2027، سال نابودی اسرائیل است. حتی «عبدالعزیز رنتیسی» نیز فراتر رفته و گفت: ما خواهان حذف اسرائیل از روی نقشه هستیم. رنتیسی همچنین در ادامه سخنان خود افزود: هولوکاست یک موضوع نازی- صهیونیستی است با هدف ترغیب یهودیان به مهاجرت به اسرائیل.
«خالد مشعل»، رئیس دفتر سیاسی حماس نیز ابراز داشت: حماس تنها زمانی نزاع مسلحانه با اسرائیل را ترک می کند که این رژیم به مرزهای سال 1967 خود بازگردد و از سرزمین های فلسطینی عقب نشینی کرده و «حق بازگشت فلسطینیان » را بپذیرد.
«رهبران اصلی حماس »
حماس دارای دو جناح سیاسی و نظامی است اما تمایزی میان این دو جناح ظاهرا آسان نیست. ارزیابی ساختار رهبری حماس کمی دشوار است اما می توان رهبران آن را به این ترتیب نام برد:
خالد مشعل:
وی در سال 1956 در اراضی غربی متولد و در رشته فیزیک از دانشگاه کویت فارغ التحصیل شد. او در کویت «رهبر جنبش اسلامی دانش آموختگان فلسطینی» بود. می توان مشعل را رهبر حماس نامید.
وی در دمشق ساکن است جایی که او از دهه 1990 در تبعید به سر می برد.
اسماعیل هنیه:
هنیه که دهه 40 عمر خود را می گذراند از دانش آموختگان دانشگاه اسلامی غزه در رشته ادبیات عرب است. هنیه از جمله کسانی است که به همراه چند چهره معروف دیگر در اوایل دهه 1990 به لبنان تبعید شد. او دارای رویکردی متعادل و آرام است، اما برخی بر این باورند که این تاکتیکی بیش نیست.
موسی ابومرزوق:
وی که در سال 1951 در غزه متولد شد، دکترای خود را در رشته مهندسی صنعتی در ایالات متحده اخذ کرد. ابومرزوق معاون رهبر سیاسی حماس است و در سوریه مستقر است. سال ها در آمریکا و اردن زیست و در نهایت در سال 2004 دادگاهی در آمریکا او را به طور غیابی محاکمه و اخراج کرد. دادگاه مدعی بود که وی از فعالیت های حماس، حمایت مالی می کند.
محمود الزهار:
در غزه متولد و در قاهره پزشکی خواند. وی یکی از اعضای بنیان گذار حماس است. او رهبر فراکسیون حماس در پارلمان است.
عزیز دوبک:
در 1948 متولد و در دانشگاه پنسیلوانیا به درجه دکترا رسید. در سال 1992 به لبنان تبعید و سخنگوی اخراج شدگان لبنان شد.
شیخ حسن یوسف:
دهه 50 عمر خود را می گذراند و از سال 2001 به بعد مسئول حماس در اراضی غربی بود و اکنون در زندان اسرائیل است. برخی بر این باورند که اگر وی آزاد شود، میانه روی وارد سیستم حماس خواهد شد. ( مرکز اطلاع رسانی فلسطین ، www.palestine-persian.info/fa/default.aspx?xyz...)

معرفی منابع جهت آشنایی بیشتر :

-  مساله فلسطین ، حسن الهی ، تهران ، عطایی

- جنبش های اسلامی معاصر، مجید مرادی ،تهران، باشگاه اندیشه ،

- جنبشهای اسلامی در جهان عرب ، هرایرد کمجیان ، ترجمه حمید احمدی ، تهران، کیهان ،